Szczepionki mogą występować w dwóch postaciach. Najczęściej otrzymuje się je w formie płynnej lub liofilizowanej. Te pierwsze można użyć natychmiast. Szczepionki płynne dzielą się na adsorbowane oraz nieadsorbowane. Szczepionki liofilizowane przed użyciem, należy jeszcze odpowiednio przygotować. Występują one bowiem w formie drobnego proszku, który należy rozpuścić w odpowiedniej substancji. Ten rodzaj szczepionek jest bardziej odporny na działanie wysokich temperatur.
Szczepionki różnią się także zakresem działania. Mogą oddziaływać wyłącznie na określony rodzaj drobnoustrojów. Wówczas zaliczane są do szczepionek swoistych. W tej grupie można wyróżnić szczepionki monowalentne, poliwalentne oraz skojarzone.
Cechą charakterystyczną szczepionek monowalentnych jest to, że posiadają wyłącznie jeden typ drobnoustrojów. W związku z tym, stosowanie tych szczepionek powoduje nabycie odporności tylko na jedną chorobę zakaźną. Niekiedy bakterie, wirusy czy inne patogeny składają się z kilku typów. W takiej sytuacji, w szczepionce monowalentnej występuje określony typ drobnoustrojów.
Szczepionki poliwalentne zawierają nawet wszystkie typu konkretnych drobnoustrojów. Czasem nazwa tych szczepionek uwzględnia ilość typów. Dla przykładu: jeśli w szczepionce znajdują się dwa typy, wówczas zwie się ją biwalentną. W przypadku trzech typów – triwalentną itd.
Ostatnim typem są szczepionki skojarzone. Powstały na skutek działań inżynierii genetycznej. Taka szczepionka powoduje nabycie odporności nawet na kilka chorób zakaźnych.
